Strategik islohotlar agentligi xodimlari tomonidan Surxondaryo viloyatining Termiz va Angor tumanlari bo‘yicha kompleks SWOT-tahlil tayyorlanib, unda mazkur tumanlarning kuchli jihatlari, rivojlanish istiqbollari hamda alohida e’tibor talab qiladigan yo‘nalishlari belgilab olindi.
Termiz tumanining kuchli jihatlaridan biri uning geografik joylashuvidir. Tuman viloyat markazidan atigi 18 km uzoqlikda joylashgan bo‘lib, xalqaro aeroport, temir yo‘l tarmoqlari va M-39 avtomagistrali bilan tutashgan. Bunday joylashuv uni savdo, tranzit xizmatlari va infratuzilma loyihalarini rivojlantirish uchun muhim logistika tuguniga aylantiradi.
Yana bir salohiyatli yo‘nalish– “Ayritom” MFYda joylashgan Termiz xalqaro markazidir. Ushbu markaz Afg‘oniston fuqarolari uchun vizasiz kirish imkonini ta’minlab, chegaraoldi savdosi va xizmatlar ko‘rsatish markaziga aylangan. Bu yerda faoliyat yuritayotgan klinikada 350 dan ortiq ish o‘rni yaratilgan.
Qo‘shimcha kuchli jihatlardan biri sifatida tumanning qishloq xo‘jaligiga ixtisoslashuvi alohida ta’kidlanadi. Tumandagi 18 800 gektar yer to‘liq sug‘orish tizimi bilan ta’minlangan. Tumannig o‘ziga xos agroiqlimiy sharoitlari – quyoshli kunlar ko‘pligi hosilni boshqa hududlarga qaraganda 20 kun oldin yig‘ishtirish va yiliga to‘rt martagacha yig‘im-terim o‘tkazishga imkon beradi. Termiz tumanining yana bir xususiyati – tumandagi 30 ta mahallaning kamida ikki yo‘nalishda ixtisoslashgan bo‘lib, barqaror mahalliy ishlab chiqarish tizim shakllantirilgan.
Ijobiy natija berayotgan va kengaytirish imkoniyatiga ega yo‘nalishlardan biri – qurilish materiallarini ishlab chiqarishdir. Tumanda ohak, gips, g‘isht, beton mahsulotlari va bo‘yoq ishlab chiqaruvchi korxonalar faoliyat ko‘rsatmoqda. 0,6 mln m³ hajmdagi qurilish va silikat qumlari mavjudligi xomashyo bazasi va qayta ishlash sanoatini rivojlantirishga imkon beradi.
Uchqizil suv ombori hududida sayyohlik zonasini tashkil etish imkoniyati yana bir istiqbolli yo‘nalishlardan biri hisoblanadi. Bu yerda dam olish, sog‘lomlashtirish va xizmat ko‘rsatish yo‘nalishlarida 150 tagacha kichik biznes subyektlari faoliyat yuritishi mumkin. Shuningdek, M-39 va M-41 magistrallari bo‘yidagi yo‘lbo‘yi infratuzilmasini rivojlantirish – jumladan, ko‘p funksiyali xizmat va servis obyektlari, kempinglar, sanitariya shoxobchalari va xususiy xizmatlar – ustuvor yo‘nalishlardan biridir.
Bundan tashqari, tahlil ayrim muammoli jihatlarni ham aniqladi. Misol uchun tumanda ishlab chiqarish hajmlarining yuqoriligiga qaramasdan, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini qayta ishlash darajasi past hisoblanadi. Shuningdek, ayrim hududlar sanoat loyihalari bilan qamrab olinmagan bo‘lib, bu kichik biznesni chuqurroq qo‘llab-quvvatlash va soliq-huquqiy muhitni yaxshilashni talab etadi.
Angor tumani ham bir qator raqobatbardosh ustunliklarga ega. Ulardan biri – transport qulayligidir. Tuman Termizdan 30 km masofada joylashgan bo‘lib, uning hududidan 17 km M-39 avtomagistrali o‘tadi. Bu esa yo‘lbo‘yш servislar, logistika markazlari va xususiy xizmatlarni rivojlantirish imkonini beradi.
Tumanning yana bir kuchli jihati – qishloq xo‘jaligi, ayniqsa sabzavotchilikdir. 15 509 gektar qishloq xo‘jaligi yerlarining barchasi sug‘orish tizimiga ega, 36 ta mahallada esa maxsus ixtisoslashuv mavjud. Aholining karam, brokkoli, rediska, lavlagi va ko‘katlar yetishtirishdagi tajribasi muhim afzallik hisoblanadi.
Qo‘shimcha imkoniyatlardan biri – chorvachilik sektori bo‘lib, bu yerda o‘n minglab yirik va mayda shoxli hayvonlar boqilmoqda. Bu esa teri va go‘sht xomashyosini qayta ishlovchi quvvatlarni ishga tushirish uchun zamin yaratadi.
Kuchaytirish zarur bo‘lgan yo‘nalishlardan biri – sanoat kooperatsiyasi hisoblanadi. Hozirda 10 mln AQSH dollari miqdoridagi ingichka tolali paxtani qayta ishlash loyihasi amalga oshirilmoqda. Shuningdek, yiliga 50 ming tonna quvvatga ega o‘simlik moyi zavodini tiklash ishlari olib borilmoqda – bu viloyatning janubiy qismini mahsulot bilan ta’minlashda muhim qadam bo‘lishi mumkin.
Yana bir salohiyatli klaster – Uchqizil suv ombori bo‘yida joylashgan qirg‘oqbo‘yi turizmi zonasidir. Bu yerda 100 tagacha dam olish, turizm va sog‘liqni saqlashga ixtisoslashgan tadbirkorlik subyektlarini yaratish rejalashtirilgan. Tuman shuningdek agro-logistika markazlari, bozorlar, mahsulotlarni saqlash va qadoqlash infratuzilmasini yaratish nuqtai nazaridan ham salohiyatga ega hisoblanadi.
Shu bilan birga, e’tibor qaratilishi kerak bo‘lgan muammolar ham mavjud. Hozirda tuman va viloyat markazini bog‘laydigan jamoat transporti mavjud emas, markaziy infratuzilma yetarli darajada rivojlanmagan, o‘rta va yirik biznes korxonalari kam, go‘sht, tuxum va o‘simlik yog‘i bilan o‘z-o‘zini ta’minlash darajasi pastligicha qolmoqda.
Termiz va Angor tumanlari bo‘yicha SWOT-tahlillar salohiyatni tizimli baholash, “o‘sish nuqtalari”ni aniqlash va infratuzilma, kooperatsiya hamda tadbirkorlikni rivojlantirish bo‘yicha tavsiyalar shakllantirish imkonini berdi.
